Een doji is een van de meest bekende candlesticks. Op de grafiek lijkt een doji normaal gesproken op een kruis, een omgekeerd kruis of een plusteken. Een doji wordt gevormd als de markt tijdens een bepaalde periode op ongeveer hetzelfde niveau opent en sluit. Op zichzelf is een doji een neutraal patroon, maar vaak wordt het door technisch analisten beschouwd als onderdeel van een zogenaamde ‘reversal’, een teken dat de markt kan omkeren, vooral als er interactie is met andere candles of indicatoren die dit bevestigen. Doji’s komen voor in verschillende varianten, bijvoorbeeld:
- Doji Star
- Long-legged Doji
- Dragonfly Doji
- Gravestone Doji
Doji’s hebben gemeen dat ze een vorm van besluiteloosheid op de markt vertegenwoordigen, een strijd tussen kopers en verkopers zonder winnaar. Een long-legged doji is een teken van nog meer twijfel, en duidt erop dat de daaropvolgende signalen nog sterker zijn. Doji’s zeggen op zichzelf niet veel, maar kunnen een duidelijke betekenis hebben in combinatie met of in de context van de volgende candlesticks. In de volgende voorbeelden kijken we naar candlestick-patronen op daggrafieken. In principe kunnen deze patronen op alle tijdsperiodes worden gebruikt, maar onze ervaring leert dat de signalen betrouwbaarder zijn op langere termijn. Een candlestick-signaal op een daggrafiek is dus een sterker signaal dan op een 1-minuutgrafiek, ook al worden candlesticks door professionele traders gebruikt op grafieken voor alle tijdshorizonnen. Vaak wordt gezegd dat goede trades aangehouden moeten worden, terwijl slechte trades snel moeten worden gesloten. Het is alleen niet altijd even eenvoudig om te weten wanneer u wat moet doen. Candlesticks maken het mogelijk om de markt beter te interpreteren en goede transacties langer open te laten.
Wilt u beginnen met daytrading? Wij kunnen Markets.com aanbevelenSe mere |
Candlesticks zouden in principe niet gebruikt moeten worden als afzonderlijk signaal voor het openen van een positie, maar eerder als aanvulling op andere aspecten van uw individuele handelsstrategie. U kunt candlesticks bijvoorbeeld gebruiken om te beoordelen of in dezelfde richting handelt als de langetermijntrend. Er zijn drie regels die u moet volgen bij het gebruiken van doji’s als signalen in de markt:
1. Neem winst als u long bent gegaan en een doji op de top ziet. Hieronder ziet u een voorbeeld van hoe u doji’s kunt gebruiken om op het juiste moment winst te nemen met als uitgangspunt de Duitse DAX-index in het najaar van 2015. Stel dat u begin oktober 2015 long bent gegaan in de DAX-index. De markt gaat omhoog en u overweegt wanneer u uw winst moet nemen. Normaal gesproken kunt u doji’s gebruiken om te bepalen of de markt een keerpunt heeft bereikt en er tijdelijk sprake is van besluiteloosheid. U ziet dat er zowel begin als eind november doji’s zijn gevormd, gemarkeerd met cirkels in de onderstaande grafiek. Dit kan worden geïnterpreteerd als een signaal dat de markt kan draaien en daarom moet u op deze momenten overwegen om uw winst te nemen.
Deze techniek kan natuurlijk ook worden gebruikt als u short bent gegaan. Sttel dat we begin december een short-positie hebben geopend en de markt vervolgens is gedaald. Half december wordt er weer een doji gevormd (opnieuw gemarkeerd met een cirkel), waarop u kunt overwegen om uw winst te nemen.
Wilt u beginnen met daytrading? Wij kunnen Markets.com aanbevelenSe mere |
Als u een extra bevestiging wilt voordat u winst neemt, dan kunt u kijken hoe de markt de volgende dag opent. Als de markt de verwachte omkering bevestigt, dan is het tijd om uw winst te nemen.
2. Koop als er een doji wordt gevormd in een dalende markt en de candlestick wordt gevolgd door een bullish confirmation. Rechts ziet u een voorbeeld van de DAX-index in het najaar van 2015. Nadat de markt aan het einde van september een bodem heeft gevormd, verschijnt er een doji op de daggrafiek. Tegelijkertijd bevindt de markt zich in de buurt van de eerdere weerstand van 9.3000 die in augustus 2015 werd gevormd. De volgende dag zien we een bullish confirmation, met andere woorden een groene candlestick. De markt draait en stijgt weer. Hier kon u aannemen dat de stijging zou doorzetten, en dat gebeurde ook. De markt was de hele maand oktober positief. Hieronder ziet u een vergrote versie van dezelfde grafieken. De DAX-index vormt een doji op de daggrafiek, die de volgende dag wordt gevolgd door een groene candlestick. Dit is een teken dat de markt kan gaan stijgen.
Deze setup is het best te vergelijken met wat traders de Morning Doji Star noemen. Thomas Bulkowski heeft op zijn uitstekende website
thepatternsite.com een groot aantal candlestick-patronen beoordeeld, waaruit bleek dat de Morning Doji Star een van de meest betrouwbare reversal-patronen is.
Wilt u beginnen met daytrading? Wij kunnen Markets.com aanbevelenSe mere |
Uit de gegevens waar Bulkowski naar heeft gekeken, bleek dat dit patroon 76 procent van de tijd leidde tot een omkering. Bulkowski gaf daarbij zelf wel aan dat deze conclusie was gebaseerd op basis van minder gegevens dan hij normaal gesproken zou gebruiken voor een analyse. Hieronder ziet u een Morning Doji Star in de puurste vorm:
3. Na een doji zal de trend meestal doorzetten in de richting van de opening van de volgende dag. De candlestick die volgt op de doji is cruciaal om te bepalen hoe de trend zich in de toekomst zal ontwikkelen. Laten we het volgende voorbeeld bekijken:
Dit is een daggrafiek van de goudprijs in de winter en het voorjaar van 2016. Zoals u kunt zien, worden er halverwege januari maar liefst drie doji’s gevormd op de grafiek. Deze worden gevolgd door mooie groene candlesticks, wat kan worden beschouwd als een signaal dat goud verder zal stijgen.
Doji’s in combinatie met andere factoren Doji’s moeten niet de enige methode zijn waarmee u de richting van de markt bepaalt. Als u een
voortschrijdend gemiddelde intekent op de grafiek, kunt u zien of er sprake is van een trend in de markt. Een eenvoudige vuistregel is om altijd met de trend mee te handelen. Op daggrafieken kan het zinvol zijn om naar voortschrijdende gemiddelden voor 20, 50 en 200 dagen te kijken, omdat deze waarden door een groot aantal fondsbeheerders overal ter wereld worden gebruikt. U kunt ook een kort exponentieel voortschrijdend gemiddelde van 8 dagen gebruiken om signalen op korte termijn te identificeren. Deze signalen kunt u combineren met candlesticks en indicatoren om te bepalen of de markt over- of ondergewaardeerd is of ergens daartussenin valt.
Wilt u beginnen met daytrading? Wij kunnen Markets.com aanbevelenSe mere |
Doji’s kunnen ook worden gecombineerd met andere indicatoren om een trading-strategie te creëren. Denk bijvoorbeeld aan het bereiken van een eerder weerstandsniveau, of signalen van een over- of ondergewaardeerde markt. Op een daggrafiek is de markt doorgaans overgewaardeerd als de RSI-indicator op 70-75 staat en ondergewaardeerd als de RSI op 25-30 staat. Als er zich een situatie voordoet waarin de markt bijvoorbeeld overgewaardeerd is en er een doji in de grafiek verschijnt, dan is het tijd om winst te nemen. Dit kan bijvoorbeeld worden geïllustreerd met de ontwikkeling van het valutapaar GBP/USD, ook wel ‘the Cable’ genoemd, in juni 2013. Zoals u kunt zien in onderstaande grafiek, ontstond er een situatie waarin er drie doji’s achter elkaar werden gevormd. Deze zijn met een cirkel gemarkeerd. Wanneer u meerdere doji’s achter elkaar ziet, is dat een teken van nog grotere besluiteloosheid dan normaal. De daaropvolgende beweging van de markt zal waarschijnlijk nog krachtiger zijn. Zodra deze beweging in gang is gezet, is dit een nog sterker koop- of verkoopsignaal omdat het is gebaseerd op meer dan één doji.
De eerste doji was een zogenaamde ‘dragonfly doji’, gevolgd door nog twee doji’s op een niveau waar de markt enigszins overgewaardeerd was volgens de RSI-indicator, die boven 70 stond. Dit is gemarkeerd met een cirkel onderin de grafiek. De drie doji’s worden gevolgd door een rode candlestick, wat een teken is dat de markt de komende tijd verder kan dalen. Dit gebeurde ook. We hebben drie voortschrijdende gemiddelden van 8, 20 en 50 dagen toegevoegd aan de grafiek, en kunnen zien dat de prijs onder het 8-daagse voortschrijdende gemiddelde daalt en het eerdere signaal bevestigt. Dit is een voorbeeld van hoe doji’s kunnen worden gecombineerd met andere grafiekelementen. Ook kunt u kijken naar of het mogelijke keerpunt samenvalt met toppen die tijdens eerdere maanden of jaren werden gevormd. Is dat het geval, dan is dat een bevestiging van het signaal.
Doji’s en weerstandsniveaus Hieronder ziet u een voorbeeld uit begin 2013 van hoe doji’s kunnen worden gecombineerd met weerstandsniveaus. Net na de jaarwisseling ontstaan er twee doji’s. De laatste is een zogenaamde ‘gravestone doji’ waarbij de prijs boven de vorige top rond 1,63 probeert te stijgen. Dat lukt niet, en na de tweede doji volgt er een lange rode candlestick die de daling inluidt. De rode candlestick breekt door alle drie de voortschrijdende gemiddelden (van 8, 20 en 50 dagen), een ander teken dat de markt zich mogelijk op een keerpunt bevindt.
In de buurt van de top kan er soms een gap naar boven ontstaan, omdat er veel traders willen kopen. Als er daarna een doji ontstaat, dan is het tijd om uw winst te nemen. Bijzonder is een zogenaamde ‘abandoned baby’, waarbij de markt een sprong omhoog maakt en vervolgens weer snel daalt. Bij de top blijft er dan een doji staan. Op dit punt moet u kijken naar verkoopmogelijkheden. Als de markt de volgende dag lager opent, dan sluit u uw posities.
Wilt u beginnen met daytrading? Wij kunnen Markets.com aanbevelenSe mere |
Enkele van de meest betrouwbaren signalen ontstaan als er op een ondergewaardeerde markt een doji wordt gevormd op een daggrafiek en deze de volgende dag wordt gevolgd door een gap. Helaas komen deze situaties niet vaak voor op de markt, maar wanneer ze zich wel voordoen moet u voorzichtig zijn. In juli 2016 zien we een voorbeeld van een ‘abandoned baby’ in het aandeel Alphabet (het moederbedrijf van Google). Alphabet zit al jaren in een opwaartse trend, maar die zomer ontstond er een abandoned baby op de daggrafiek van het aandeel. In het ideale geval zou deze candlestick, gemarkeerd met een groene cirkel onderin de grafiek, nog kleiner moeten zijn. Het patroon is echter duidelijk genoeg. Deze candle wordt ‘alleen’ gelaten, eerst met een gap omlaag: een sterke daling van de prijs tot onder de slotkoers van gisteren. Vervolgens ontstaat er een gap omhoog wanneer de prijs de volgende dag weer opveert. Dit is een typisch keerpatroon dat u goed in de gaten moet houden. Zeker als de markt zich in een algemene, langdurige opwaartse trend bevindt. Wanneer de markt na een doji een gap naar boven vormt, is dit een bijzonder goed koopsignaal.
Risicobeheer en stop-loss Bij het gebruiken van doji’s moet u weten dat signalen natuurlijk niet altijd betrouwbaar zijn. Daarom is het belangrijk dat u ook een strategie hebt voor het sluiten van posities. Hieronder hebben we een ingezoomd op een typische situatie waarin de markt aanzienlijk ondergewaardeerd is en de RSI tot 17 is gedaald.
De markt vormt een neerwaartse gap: er ontstaat een kleine opening in de grafiek. Op de bodem wordt een kleine doji gevormd. Deze wordt gevolgd door een groene candlestick die we de signaal-candle kunnen noemen. Dit duidt erop dat de markt op elk moment kan keren. De dag na de signaal-candle, gemarkeerd met een zwarte pijl, gaat u long en houdt u uw positie aan tot er weer een doji in de grafiek verschijnt. De stop-loss plaatst u direct onder het ‘lichaam’ van de signaal-candle. We hebben met een zwarte lijn gemarkeerd waar u de stop-loss zou kunnen plaatsen. Daalt de prijs tot onder dit niveau, dan kan worden aangenomen dat het signaal niet langer geldig is. Als u meer wilt weten over candlesticks en doji’s, raden we u aan om onze andere artikelen in deze serie te lezen, zoals
dit artikel over bullish en bearish engulfing candlesticks.. Daarnaast kunt u meer inspiratie opdoen op de uitstekende website van Thomas Bulkowski,
The Pattern Site, en de video’s van Steve Bigalow,
bijvoorbeeld deze. [table “25” not found /]
Comments